เพร็พ (PrEP) ยาต้านไวรัส “ก่อน” เสี่ยง HIV

เพร็พ (PrEP) เป็นยาต้านไวรัสเอชไอวี ก่อนมีความเสี่ยง ที่ใช้สำหรับรับประทานทุกวัน วันละ 1 เม็ด และเหมาะสำหรับผู้ที่ยังไม่มีเชื้อเอชไอวีอยู่ในร่างกาย นั่นคือต้องตรวจเลือดก่อนทุกครั้ง

เพร็พ (PrEP) คืออะไร

เพร็พ ย่อมาจาก Pre-Exposure Prophylaxis : PrEP คือ ยาต้านไวรัสเอชไอวีชนิดหนึ่งที่เมื่อผู้ทานยานี้เข้าไป ตัวยาจะไปสะสมอยู่ในเม็ดเลือดขาวในเลือด และเนื้อเยื่อ โดยส่วนใหญ่จะไปสะสมอยู่แถวทางเข้าของเชื้อเอชไอวีต่าง ๆ ภายในร่างกาย เช่น ช่องคลอด ทวารหนัก เยื่อบุอวัยวะเพศ เป็นต้น เมื่อผู้ทานเพร็พ รับเชื้อเอชไอวีเข้ามาในร่างกาย ก็จะเจอกับยาที่ทำหน้าที่ดักจับและยับยั้งไม่ให้ไวรัสแบ่งตัวจนทำอันตรายกับภูมิคุ้มกันของร่างกายได้ ข้อดีของเพร็พ เมื่อใช้ร่วมกับถุงยางอนามัย จะสามารถป้องกันเอชไอวีได้เกือบ 100% เลยทีเดียว

ใครที่เหมาะใช้เพร็พ (PrEP)

คนที่เปลี่ยนคู่นอนบ่อย
กลุ่มผู้ให้บริการทางเพศ (Sex Worker)
คนที่ใช้สารเสพติดชนิดฉีดเข้าเส้นด้วยเข็มฉีดยา
คู่รักที่มีผลเลือดต่าง (ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมีเชื้อเอชไอวี)
คนที่ขอรับยา PEP บ่อยและยังมีความเสี่ยงต่อเนื่อง
คนที่มีเพศสัมพันธ์ กับคนที่ไม่รู้ว่ามีเชื้อเอชไอวีอยู่หรือไม่
คนที่เคยเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ภายใน 6 เดือนที่ผ่านมา

อยากทานเพร็พ (PrEP) ต้องทำอย่างไร

ก่อนการใช้ PrEP จะต้องได้รับการวินิจฉัยความเสี่ยง จากแพทย์ หรือเจ้าหน้าที่ของสถานพยาบาลที่ให้บริการยาชนิดนี้ โดยมีขั้นตอนที่ไม่ยุ่งยากซับซ้อน ดังนี้

ขั้นตอนการรับเพร็พ	รายละเอียด
ขั้นตอนที่ 1	ซักประวัติ พูดคุย และให้คำปรึกษาก่อนการตรวจ
ขั้นตอนที่ 2	ตรวจเลือด เพื่อคัดกรองเชื้อไวรัสเอชไอวี ไวรัสตับอักเสบบี การทำงานของไต และซิฟิลิส หากเป็นผู้หญิงอาจเพิ่มตรวจการตั้งครรภ์ด้วย
ขั้นตอนที่ 3	รับคำแนะนำ และวิธีการทานเพร็พ แพทย์จะอธิบายผลข้างเคียงของการทานยา ข้อสงสัยอื่น ๆ การใช้ถุงยางอนามัย และการหลีกเลี่ยงความเสี่ยงต่อเชื้อเอชไอวี
ขั้นตอนที่ 4	รับเพร็พกลับบ้าน และนัดติดตามผลหลังทานยาครบ 30 วัน

การทานเพร็พที่มีประสิทธิภาพมากที่สุด คือ การทานทุกวัน วันละ 1 เม็ดต่อเนื่อง เช่น ถ้าคุณเริ่มทานเม็ดแรกวันนี้ ตอนเวลา 10 โมงเช้า วันพรุ่งนี้ คุณก็ควรจะทานยา 10 โมงเช้าเช่นกัน หากคุณลืมทานยา แนะนำให้ทานทันทีที่นึกขึ้นได้ และในมื้อถัดไปให้ทานเพร็พตามเวลาเดิมที่กำหนดไว้ แต่หากลืมทานข้ามวัน จนเกือบถึงเวลาทานของมื้อถัดไปพอดี ให้ทานเวลาเดิมแค่ 1 เม็ดไม่จำเป็นต้องทานเพิ่มเป็น 2 เม็ด และถ้าต้องการมีเพศสัมพันธ์จะต้องทานเพร็พมาแล้วไม่น้อยกว่า 7 วันจึงจะสามารถป้องกันเอชไอวีได้

ทานเพร็พ (PrEP) แล้วมีผลข้างเคียงอะไรไหม

ผลข้างเคียงของเพร็พ เมื่อเทียบกับประสิทธิภาพในการป้องกัน ถือว่าเป็นเรื่องเล็กน้อย โดยในระยะแรกที่เริ่มทานยา อาจรู้สึกคลื่นไส้ อาเจียน เวียนศีรษะได้ แต่อาการเหล่านี้จะเริ่มดีขึ้นเมื่อผ่านไป 1-2 สัปดาห์ แต่หากคุณทานเพร็พ และรู้สึกได้ถึงความผิดปกติของร่างกายที่รุนแรง ควรรีบไปพบแพทย์ทันที การทานเพร็พในระยะเวลานาน อาจส่งผลในเรื่องของไตและกระดูกได้ เพราะฉะนั้นแพทย์จึงจะทำการนัดตรวจสุขภาพของคุณเป็นระยะ เช่น นัดตรวจที่ 1 เดือน 3 เดือน หรือ 6 เดือน เป็นต้น

หาซื้อเพร็พ (PrEP) ได้จากที่ไหน

เพร็พไม่สามารถหาซื้อได้จากร้านขายยาทั่วไปได้ เพราะจำเป็นต้องมีการปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยา และทำการเจาะเลือดเพื่อตรวจคัดกรองเชื้อเอชไอวีก่อน ซึ่งปัจจุบัน เพร็พยังไม่มีบริการในโรงพยาบาลรัฐ ที่มีระบบหลักประกันสุขภาพ หากต้องการใช้ยานี้ จะต้องสอบถามบริการจากโรงพยาบาลเอกชน หรือคลินิกเฉพาะทางเกี่ยวกับสุขภาพทางเพศ ซึ่งมีบางพื้นที่หรือบางโครงการที่มีการเสนอให้รับยาเพร็พฟรี ในกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูง เช่น ชายรักชาย สาวประเภทสอง ที่จะได้นำยามาทานป้องกันได้ สถานบริการที่แนะนำ ได้แก่

กรุงเทพมหานคร

เชียงใหม่

ชลบุรี

ถึงแม้ว่าการทานเพร็พ จะแนะนำให้คุณทานเป็นประจำทุกวัน อย่างเคร่งครัดและมีวินัยจึงจะป้องกันเชื้อเอชไอวีได้ แต่เพร็พไม่จำเป็นต้องทานตลอดชีวิต คุณสามารถหยุดยาได้หลังทานครบ 1 เดือน แต่ไม่ควรหยุดเองเฉย ๆ คุณจำเป็นจะต้องกลับไปพบแพทย์ เพื่อทำการตรวจหาเชื้อเอชไอวีอีกครั้งเพื่อเป็นการยืนยันประสิทธิผลของยา ที่สำคัญ เมื่อหยุดใช้เพร็พแล้ว คุณควรใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์เพื่อช่วยป้องกันให้คุณห่างไกลจากโรคได้ตลอดไปครับ